مفاهیم اضطراب آشکار و پنهان، در ابتدا به وسیله کتل و سپس به صورت کاملتری توسط اشپیل برگر(1970) مطرح شد (1*، ص 33).
پرسشنامه اضطراب آشکار و پنهان اشپیل برگرکه به پرسشنامه STAI معروف است، به طور عمیقی در پژوهش ها و فعالیت های بالینی مورد استفاده قرار گرفته است. این پرسشنامه شامل مقیاس های جداگانه خود سنجی، برای اندازه گیری اضطراب آشکار و پنهان می باشد. (1*، ص 112).
اضطراب آشکار (S)، می تواند به عنوان مقطعی از زندگیِ یک شخص محسوب شود یا به عبارتی، بروز آن موقعیتى است و اختصاص به موقعیتهاىِ تنش زا (جر و بحثها، از دست دادنِ موقعیتهاى اجتماعى، تهدید امنیت و سلامت انسان) دارد (2، ص 3). اما، اضطرابِ پنهان (T)، به تفاوتهایى فردی، در پاسخ به موقعیت هایِ پر استرس با میزان های مختلف اضطراب آشکار، دلالت دارد. اضطراب آشکار و پنهان، در برخی زمینه ها به مثابه انرژی جنبشی و پتانسیل، با هم قابل مقایسه هستند. اضطراب آشکار همانند انرژى جنبشى، به یک عکسالعمل یا فرایند ملموس اشاره دارد که در زمانى معین و در سطحى معین از شدت واقع مى شود. اضطراب پنهان، همانند انرژی پتانسیل، به تفاوت های فردی در عکس العمل ها اشاره دارد. انرژی پتانسیل، به تفاوت هایی در میزانِ انرژی جنبشی اشاره دارد که با یک موضوع جسمانی ویژه، همراه شده است و در صورتی که یک نیروی مناسب پدید آید، می تواند ظاهر شود (1*، ص 35-33).
توصیف پرسشنامه STAI
پرسشنامه اضطراب آشکار و پنهان STAI شامل مقیاس های جداگانه خود سنجی، برای اندازه گیری اضطراب آشکار و پنهان می باشد. مقیاسِ اضطرابِ آشکار (فرم y-1 از STAI) شامل بیست جمله است که احساسات فرد را در «این لحظه و در زمانِ پاسخگویی» ارزشیابی می کند. مقیاس اضطرابِ پنهان فرم y-2 از STAI هم شامل بیست جمله است که احساسات عمومی و معمولیِ افراد را می سنجد. نمونه مقیاس ها در انتهای مبحث آورده شده است (1*، ص 112).
اجرا و نمره گذاری
اجراء: پرسشنامه اضطراب آشکار و پنهان اشپیل برگر که برای استفاده های خود اجرایی طراحی شده است، می تواند به دو صورت فردی و یا گروهی مورد استفاده قرار بگیرد. این پرسشنامه دارای محدودیت های زمانی نیست. دانشجویان کالج جهت تکمیل هر کدام از دو مقیاس به زمانی در حدود شش دقیقه نیاز دارند. افرادی که دارای تحصیلات پائینتری هستند و یا دارای پریشانیِ عاطفی می باشند، ممکن است برای تکمیل هر مقیاس، به ده دقیقه زمان نیاز دارند. دستورالعمل کامل کردن مقیاس های اضطراب آشکار و پنهان، بر روی فرم های آزمون چاپ شده اند. معیار اعتبار پرسشنامه، این است که آزمودنی ها به صورت واضحی دستورالعمل مقیاس های" حالت" و " صفت" را متوجه شوند. بدین معنا که در پاسخگویی به مقیاس اضطراب آشکار، باید آنها احساسات خودشان را در لحظه کنونی " زمان تکمیل فرم" و در پاسخگویی به مقیاس اضطراب پنهان، باید احساسات معمولی و غالبِ اوقاتشان را بیان نمایند. و جهت صداقت در پاسخگویی افراد به آزمون، باید به آزمودنی گفته شود که پاسخ های آنها به عنوان راز حفظ خواهد شدو بخصوص گفته شود که نتایج به آنها منعکس می گردد آنگاه پاسخ های آنها، به طور عینی و واقعی خواهد بود
ارزشیابی اضطراب آشکار می تواند برای هر موقعیتِ با فاصله زمانی که مد نظر پژوهشگر و یا متخصص بالینی باشد، بکار گرفته شود و در این نوع پژوهش ها بهتر است به شرکت کنندگان آموزش داده شود که احساس خود رادر قسمت شروع پژوهش و یا بخش پایانی آن بیان نمایند.
اغلب مردم، مشکلی در پاسخگویی به عباراتِ اضطراب آشکار در یک موقعیت ویژه یا لحظه ای خاص از زمان ندارند (1، ص 118- 115).
در پاسخگویی آزمودنیها به مقیاس اضطراب آشکار، تعدادی گزینه برای هر عبارت ارائه شده است که آزمودنیها باید گزینه ای را که به بهترین وجه، شدت احساس او را بیان می کند را انتخاب نماید. این گزینه ها عبارتند از:
1- خیلی کم 2- کم 3- زیاد 4- خیلی زیاد
در پاسخگویی به مقیاس اضطراب پنهان، آزمودنی ها باید گزینه ای را که نشان دهنده احساس معمولی و غالب اوقات آنها است را در مقیاسی چهار گزینه ای به شرح زیر انتخاب نمایند:
1- تقریباً هرگز 2- گاهی اوقات 3- بیشتر اوقات 4- تقریباً همیشه
به هر کدام از عباراتِ آزمون STAI، بر اساس پاسخ ارائه شده، وزنی بین 1 تا 4 تخصیص می یابد. نمره 4، نشان دهنده حضور بالایی از اضطراب است، که ده عبارت مقیاس اضطراب آشکار و یازده عبارت مقیاس اضطراب پنهان، بر این اساس نمره گذاری می شوند. برای نمره گذاری سایر عبارات، رتبه بالا برای هر عبارت، نشان دهنده عدم اضطراب است که ده عبارت اضطراب آشکار و نه عبارت مقیاس اضطراب پنهان را شامل می شود.
وزن های نمره گذاری، برای عباراتی که حضور اضطراب را نشان می دهند، همانند مواردی است که بر روی فرم آزمون سیاه شده است. وزن های نمره گذاری، برای عباراتی که عدم اضطراب را نشان می دهند، به صورت معکوس است. به عبارت دیگر متناسب با عبارات، نمرات پاسخها به جای 4- 3- 2- 1 به حالت 1- 2- 3- 4 وزن داده می شوند. عباراتی که نشان دهنده عدم وجود اضطراب هستند و در هنگام نمره گذاری به صورت معکوس وزن داده می شوند عبارتند از:
20- 19- 16- 15- 11- 10- 8- 5- 2- 1: مقیاس اضطراب آشکار
39- 36- 34- 33- 30- 27- 26- 23- 21-: مقیاس اضطراب پنهان
برای به دست آوردن نمره فرد در هر کدام از دو مقیاس- با توجه به این نکته که برخی از عبارتها به صورت معکوس نمره گذاری می شوند- مجموع نمرات بیست عبارت هر مقیاس محاسبه می گردد. بنابراین نمرات هر کدام از دو مقیاس اضطراب آشکار و پنهان، می تواند در دامنه ای بین 80 – 20 قرار بگیرد (1*، ص 121-114).
ملاکهای تفسیری، جهت اضطراب آشکار و پنهان بر اساس پژوهش هنجاریابی آزمون اضطراب آشکار و پنهان (مهرام، 1372) به عبارت زیر می باشد (1*، ص 102).:
|
اضطراب آشکار:
|
اضطراب پنهان:
|
|
میزان اضطراب از 31 – 20 اضطراب خفیف
میزان اضطراب از 42 – 32 اضطراب متوسط به پایین
میزان اضطراب از 53 – 43 اضطراب متوسط به بالا
میزان اضطراب از 64 – 54 نسبتاً شدید
میزان اضطراب از 75 – 65 شدید
میزان اضطراب از 76 به بالا بسیار شدید
|
میزان اضطراب از 31 – 20 اضطراب خفیف
میزان اضطراب از 42 – 32 اضطراب متوسط به پایین
میزان اضطراب از 52 – 43 اضطراب متوسط به بالا
میزان اضطراب از 62 – 53 نسبتاً شدید
میزان اضطراب از 72 – 63 شدید
میزان اضطراب از 73 به بالا بسیار شدید
|
هنجاریابی و محاسبه پایایی و روایی آزمون
مهرام در سال 1372 مطالعه ای جهت استاندارد سازی آزمون اشپیل برگر انجام داد. او ضریب پایایی آزمون را در دو گروه هنجار و ملاک به طور مجزا مورد بررسی قرار داد. میزان پایایی برای گروه هنجار (600 نفر)، در مقیاس اضطراب آشکار و پنهان بر اساس آلفای کرانباخ به ترتیب برابر با 9084/0 و 9025/0 است، و این میزان در گروه ملاک(130 نفر) برابر با 9418/0 است. علاوه بر این، پایایی آزمون، از طریق نسبت واریانس نمرات حقیقی به واریانس مشاهده شده محاسبه، و مقدار آن در گروه هنجار 945/0 ثبت شد. خطای استاندارد اندازه گیری آزمون برابر با 64/4 محاسبه شد. همچنین همبستگی نمرات مشاهده شده با نمره حقیقی برابر با 972/0 و با نمرات خطا، برابر با 234/0 محاسبه گردید.
علاوه بر این، مطالعه دارای روایی، از نوع ملاکی همزمان است.که جهت روایی، متناسب با حجم نمونه ملاک (130 فرد مضطرب با تشخیص روان پزشک)، 130 نفر از نمونه هنجار (با رعایت نسبت جنسیت وگروههای سنی اعضاء نمونه ملاک) به طور تصادفی انتخاب شدند و سپس جهت مطالعه روایی آزمون، میانگین های اضطراب آشکار و پنهان و بالاخره اضطراب مجموع در دو سطح 95/0 و 99/0 به صورت مجزا محاسبه شد که نتایج محاسبه اطمینان 95درصد و 99درصد معنادار بود. شاخص های هنجاری، به تفکیک مشاغل و مدارک تحصیلی مختلف، در زمینه های اضطراب آشکار، پنهان و اضطراب مجموع از دیگر نتایج این پژوهش است (1، ص 109- 52).
همچنین پایایی این پرسشنامه در تحقیقات مختلف 87 درصد محاسبه گردیده است(3، ص 76) کاظمی ملک محمودی (1382) و روحی (1384) نیز در مطالعه مقدماتی[4] میزان پایایی آزمون
اسپیلبرگر را به ترتیب 89 و 90درصد محاسبه کردند (4، ص 69) (، ص 76)
علاوه بر این مطالعات نشان مىدهد که همبستگى بین دو فرم اضطراب بسیار بالا می باشد (96/0 تا 98/0) و همبستگی بین مقیاس خصیص هاى اضطراب اسپیل برگر و مقیاس هاى دیگر که سازه اضطراب را مى سنجند بالا می باشد به طوری که همبستگى این مقیاس با آزمونASQ [5] بین 75/0 تا 77/0 درصد، همبستگى آن با مقیاس TMAS[6] از 79/0 تا 83/0 برآورد شده است (اسپیل برگر، 1983، به نقل از مهرام، 1372) (2، ص 3).
فهرست منابع:
1. بهدانی فاطمه، سرگلزایی محمدرضا، قربانی اسماعیل. مطالعه ارتباط زندگی با افسردگی و اضطراب در دانشجویان سبزوار. اسرار- مجله دانشکده علوم پزشکی و خدمات درمانی سبزوار. سال هفتم. شماره 2. تابستان 1379
2. غبارى بناب باقر. رابطه عفو و گذشت با میزان اضطراب در والدین کودکان استثنایى و عادى. مجلات حوزه و دانشگاه.شماره 31
3. روحی قنبر، رحمانی حسین، عبداللهی علی اکبر، محمودی غلامرضا. تاثیر موسیقی بر میزان اضطراب و برخی از متغیزهای فیزیولوژیک بیماران قبل از عمل جراحی شکم. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی گرگان. دوره هفتم. شماره 1. بهار و تابستان 1384
4. کاظمی ملک محمودی شیدا. بررسی تاثیر موسیقی بر میزان اضطراب کودکان سن مدرسه بستری در بیمارستان کودکان طالقانی گرگان 1382-1381
مقیاسِ اضطرابِ آشکار فرم y-1 از STAI
راهنمایی: این پرسشنامه شامل جمله هایی است که مردم برای شرح و توصیف خود به کار می برند. هر جمله را با دقت بخوانید و سپس گزینه ای را که بیانگر احساس فعلی شما در این لحظه است برگزینید هیچ پاسخی به عنوان پاسخ غلط و یا صحیح قلمداد نمی شود. لذا بهترین گزینه ای که احساس شما را توصیف می کند را با زدن یک ضربدر مشخص کنید.
خیلی کم کم زیاد خیلی زیاد
1- احساس آرامش می کنم.
2- احساس امنیت می کنم.
3- احساس تنش می کنم.
4- احساس می کنم در فشار روحی هستم.
5- احساس آسودگی می کنم.
6- احساس آشفتگی می کنم.
7- نگران پیشامد های ناگواری هستم.
8- احساس رضایت خاطر می کنم.
9- احساس ترس می کنم.
10- احساس راحتی می کنم.
11- به خودم اطمینان دارم.
12- اعصابم ناراحت است.
13- احساس بی قراری می کنم.
14- نمی توانم تصمیم بگیرم.
15- آرامش جسمی دارم.
16- احساس می کنم قانع هستم.
17- نگران هستم.
18- افکار مغشوشی دارم.
19- احساس می کنم ثابت قدم هستم.
20- شاداب و سرحال هستم.
مقیاس اضطرابِ پنهان فرم y-2 از STAI
راهنمایی: این پرسشنامه شامل جمله هایی است که مردم برای شرح و توصیف خود به کار می برند. هر جمله را با دقت بخوانید و سپس گزینه ای که احساس معمولی شما در اغلب اوقات بیان می کند، برگزینید.
برای انتخاب هر گزینه زمان زیادی را صرف5 نکنید. بهترین گزینه ای که احساس شما را توصیف می کند را با زدن یک ضربدر مشخص کنید.
تقریباً هرگز گاهی اوقات بیشتر اوقات تقریباً همیشه
21- شاداب و سرحال هستم.
22- احساس می کنم عصبانی و بی قرار هستم.
23- احساس می کنم از خودم رضایت دارم.
24- آرزو می کنم می توانستم به اندازه دیگران خوشحال باشم.
25- احساس می کنم وامانده ام.
26- احساس می کنم راحت هستم.
27- آرام، خونسرد و ملایم هستم.
28- احساس می کنم مشکلات بقدری رویهم انباشته شده است که نمی توانم بر آنها غلبه کنم.
29- درباره چیزی که واقعاً مهم نیست بیش از حد نگرانم.
30- خوشحالم.
31- افکار پریشانی دارم.
32- به خودم مطمئن نیستم.
33- احساس امنیت می کنم.
34- به آسانی تصمیم می گیرم.
35- احساس بی کفایتی می کنم.
36- خرسند هستم.
37- یک فکر بی اهمیت از ذهنم می گذرد و آزارم می دهد.
38- نومیدی من به حدی است که نمی توانم آنرا از ذهنم بیرون کنم.
39- شخص ثابت قدمی هستم.
40- وقتی به رغبت ها و تمایلات گذشته خود می اندیشم دچار تنش و آشفتگی می شوم.
