پرسشنامه امنیت غذایی خانوار

پرسشنامه امنیت غذایی خانوار 

شماره پرسش پاسخ چند بار؟ کد

1- آیا در یک ماه گذشته، این نگرانی به شما دست داده که      خانواده تان غذای کافی برای خوردن نداشته باشند؟ خیر 0

بله 1 = به ندرت (یک یا دو بار در ماه گذشته)             2 = گاهی اوقات (سه تا ده بار در ماه گذشته)                3 = اغلب (بیش از ده بار در در ماه گذشته)

2- در یک ماه گذشته، آیا پیش آمده که شما یا یکی از اعضای خانواده به دلیل نداشتن پول کافی نتوانسته باشید مواد غذایی را که دوست دارید، بخورید؟ (مثلاً گوشت، مرغ، ماهی،‌ لبنیات، میوه،...) خیر 0

بله 1 = به ندرت (یک یا دو بار در ماه گذشته)             2 = گاهی اوقات (سه تا ده بار در ماه گذشته)                3 = اغلب (بیش از ده بار در در ماه گذشته)

3- در یک ماه گذشته، آیا پیش آمده که شما یا یکی از اعضای خانواده به دلیل نداشتن پول کافی، فقط چند نوع غذای تکراری را چند روز پشت سر هم خورده باشید؟ (مثلاً سیب زمینی پخته، دم پختک، دمی گوجه فرنگی، استانبولی،‌ بادمجان،‌ کدو، اشکنه،‌ تخم مرغ،...) خیر 0

بله 1 = به ندرت (یک یا دو بار در ماه گذشته)             2 = گاهی اوقات (سه تا ده بار در ماه گذشته)                3 = اغلب (بیش از ده بار در در ماه گذشته)

4- در یک ماه گذشته، آیا پیش آمده که شما یا یکی از اعضای خانواده به دلیل نداشتن پول کافی برای خرید انواع غذاها،به ناچار غذایی را که دوست نداشته اید، خورده باشید؟ (مثلاًنان وسیب زمینی پخته،‌ لوبیا، یتیمچه، اشکنه، تخم مرغ) خیر 0

بله 1 = به ندرت (یک یا دو بار در ماه گذشته)             2 = گاهی اوقات (سه تا ده بار در ماه گذشته)                3 = اغلب (بیش از ده بار در در ماه گذشته)

5- در یک ماه گذشته، آیا پیش آمده که شما یا یکی از اعضای خانواده به دلیل نداشتن غذای کافی، کمتر از مقداری که احساس می کردید نیاز دارید، در یک وعده غذایی خورده باشید و گرسنه از سر سفره بلند شده باشید؟ خیر 0

بله 1 = به ندرت (یک یا دو بار در ماه گذشته)             2 = گاهی اوقات (سه تا ده بار در ماه گذشته)                3 = اغلب (بیش از ده بار در در ماه گذشته)

6- در یک ماه گذشته، آیا پیش آمده که شما یا یکی از اعضای خانواده به دلیل نداشتن غذای کافی، یکی از سه وعده غذایی اصلی (ناهار، ‌شام، صبحانه) را حذف کرده باشید؟ خیر 0

بله 1 = به ندرت (یک یا دو بار در ماه گذشته)             2 = گاهی اوقات (سه تا ده بار در ماه گذشته)                3 = اغلب (بیش از ده بار در در ماه گذشته)

7- در یک ماه گذشته، آیا پیش آمده که به دلیل نداشتن پول کافی برای خرید غذا، هیچ چیزی برای خوردن در خانه شما نباشد؟ خیر 0

بله 1 = به ندرت (یک یا دو بار در ماه گذشته)             2 = گاهی اوقات (سه تا ده بار در ماه گذشته)                3 = اغلب (بیش از ده بار در در ماه گذشته)

8- در یک ماه گذشته، آیا پیش آمده که شما یا یکی از اعضای خانواده به دلیل نداشتن غذای کافی، شب گرسنه خوابیده باشید؟ خیر 0

بله 1 = به ندرت (یک یا دو بار در ماه گذشته)             2 = گاهی اوقات (سه تا ده بار در ماه گذشته)                3 = اغلب (بیش از ده بار در در ماه گذشته)

9- در یک ماه گذشته، آیا پیش آمده که شما یا یکی از اعضای خانواده به دلیل نداشتن غذای کافی، یک شبانه روز تمام هیچ خوراکی نخورده باشید؟ خیر 0

بله 1 = به ندرت (یک یا دو بار در ماه گذشته)             2 = گاهی اوقات (سه تا ده بار در ماه گذشته)                3 = اغلب (بیش از ده بار در در ماه گذشته)

راننده محترم:

       پرسشنامه ای را که هم اکنون مطالعه می فرمائید، مربوط به کار تحقیقاتی است که با نظارت و سرپرستی سازمان راه و ترابری استان آ.غ در حال اجرا است. لذا خواهشمند است با دقت جملات زیر را مطالعه فرمایید و پاسخ خود را در یکی از گزینه های زیر مشخص سازید. حتم داشته باشید، دقت شما در انتخاب گزینه ها، نقش بسزایی در کیفیت تردد در جاده های استان و کاهش تصادفات احتمالی، خواهد داشت. 

با تشکر فراوان

د

سن: نوع گواهینامه: سابقه کار:

الف: 18 تا 30 سال

ب: 30 تا 40سال

ج: 40 تا 50 سال

د: 50 سال به بالا الف: پایه یک

ب: پایه دو الف: کمتر از 5سال

ب: 5 تا 10 سال

ج: بالاتر از 10 سال

ردیف جملات گزینه ها

خیلی موافقم موافقم مخالفم خیلی مخالفم

1- آشنایی با انواع تابلوها و علایم رانندگی، بیشتر در امتحان گواهینامه  رانندگی کاربرد دارد و بود ونبود آنها تأثیر چندانی در شغل ما ندارد.

2- من فقط در مواقع ضروری به تابلوها و علائم رانندگی توجه می کنم.

3- من بیشتر شب ها به علائم رانندگی توجه می کنم.

4- هنگامی که در روز رانندگی می کنم، کمتر به تابلوها و علائم رانندگی توجه می کنم.

5- محل استقرار تابلوها و علائم رانندگی به گونه ای است که نمی توانم آنها را به خوبی ببینم.

6- اندازه تابلوها و علائم رانندگی به گونه ای است که من نمی توانم به خوبی آنها را ببینم.

7- رنگ تابلوها و علائم رانندگی به گونه ای است که من نمی توانم به خوبی آنها را ببینم.

8- چون من هر روز مسیر خاصی را طی می کنم، لذا نیازی به توجه به علائم رانندگی احساس نمی کنم.

9- نمره گذاری برعکس اگر علائم رانندگی در جاده ها نبودند، من قادر به رانندگی نبودم.

10-نمره گذاری برعکس اگر علائم رانندگی در جاده ها نبودند، من تا به حال چند بار تصادف کرده بودم.

11- تابلوهای انتظامی هنگامی که در جاده به"تابلوی ایست" می رسم، سرعت خود را کم می کنم و به آرامی عبور می کنم.

12- هنگامی که در جاده به تابلوی «حق تقدم با وسیله نقلیه مقابل است» می رسم، اگر مجال پیدا کنم به سرعت ابتدا خودم عبور می کنم.

13- اگر در جاده به تابلوی«عبور کلی وسائط نقلیه ممنوع» برسم، در صورتی که عبور از آنجا مشکل زیادی ایجاد نکند، به آرامی عبور می کنم.

14- اگر در جاده ای به تابلوی «گردش به راست ممنوع» برسم، در صورتی که کار ضروری داشته باشم، به آرامی با رعایت حق تقدم به راست گردش می کنم.

15- هنگامی که در جاده رانندگی می کنم، اگر به تابلوی" سبقت ممنوع " برسم اما ماشین از روبه رو نیاید، با احتیاط از خودروی جلویی سبقت می گیرم.

16- اگر در مسیر رانندگی خود به تابلوی «محدودیت سرعت» برسم، در صورتی که جاده خلوت باشد، با سرعت 100 کیلومتر در ساعت به مسیر خود ادامه می دهم.

17-نمره گذاری برعکس اگر در جاده به تابلوی «پایان سبقت ممنوع» برسم، با احتیاط از خودروی جلویی سبقت می گیرم.

18-نمره گذاری برعکس اگر در جاده به تابلوی «عبور از سمت چپ مجاز» برسم، فقط از سمت چپ رانندگی می کنم.

19-نمره گذاری برعکس اگر در جاده برفی رانندگی کنم، حتماً با زنجیر چرخ رانندگی می کنم.

20- اگر کار ضروری داشته باشم، امکان دارد که از جاده یک طرفه با احتیاط عبور کنم.

21-تابلوهای احظاری نمره گذاری برعکس زمانی که در جاده به تابلوی «پیچ های پی در پی» می رسم، سرعت خود را کم می کنم و با احتیاط عبور می کنم.

22- در جاده هایی که سرازیری است، سعی می کنم با دنده سبک حرکت کنم.

23- زمانی که تابلوی«جاده باریک می شود»را در جاده می بینم، با همان سرعت قبلی به راه خود ادامه می دهم.

24- زمانی که در جاده به تابلوی «ریزش سنگ» می رسم، به خاطر این که سنگ ها به خودروی من برخورد نکنند، به سرعت به مسیر خود ادامه می دهم.

25-نمره گذاری برعکس هنگامی که جاده لغزنده است، سرعت خود را کم می کنم و با احتیاط عبور می کنم.

26- اگر در حین رانندگی در جاده، به تابلوی «کارگران مشغول کارند» برسم، با سرعت قبلی به مسیر خود ادامه می دهم.

27-نمره گذاری برعکس زمانی که در جاده به تابلوی تقاطع اصلی یا فرعی می رسم، سرعت خود را کم کرده و با احتیاط تغییر مسیر می دهم.

28- علائم اخباری زمانی که به تابلوی «ابتدای منطقه مسکونی» برسم، در صورتی که عابر پیاده نباشد، با همان سرعت قبلی به مسیر خود ادامه می دهم.

29- زمانی که به تابلوی «منطقه محدودیت سرعت» برسم، در صورتی که عابر پیاده یا مانعی در جلوی من قرار نداشته باشد، با همان سرعت قبلی به مسیر خود ادامه می دهم.

30-

نمره گذاری برعکس زمانی که در جاده به تابلوی «تونل» برسم، چراغ های خودرو را روشن کرده و با احتیاط وارد تونل می شوم.

31-نمره گذاری برعکس در حین رانندگی در جاده، تابلوهای «جایگاه سوخت» راهنمای خوبی برای من می باشد تا متوجه نزدیک شدن به جایگاه سوخت شوم.

32-نمره گذاری برعکس اگر در جاده، تابلوی «دستشویی» نباشد، به زحمت می توانم برای رفع حاجت خود اقدام کنم.

33-نمره گذاری برعکس اگر در جاده تابلوی «بن بست» نصب نشود، به احتمال زیاد تصادف خواهم کرد.

34- اگر در آزاد راه، تابلوی «خروجی از آزاد راه» را مشاهده نکنم، باز هم می توانم به راحتی از آزاد راه خارج شوم.

35-نمره گذاری بر عکس اگر در جاده، تابلوی زیر گذر یا رو گذر را مشاهده نکنم، در انتخاب مسیر خود دچار اشتباه خواهم شد.

نکته:

10 سؤال اول مربوط به فرضیه ی اصلی پژوهش می باشد.

از سؤال 11 تا 20 مربوط به فرضیه ی اول

از 21 تا 27 مربوط به فرضیه دوم

از 28 تا 35 هم مربوط به فرضیه ی سوم

برای آزمایش فرضیه های 4،5 و 6 از دادهای توصیفی ابتدای پرسشنامه می توان استفاده نمود.

ترتیب وارد کردن داده ها در spss به این گونه است:

خیلی موافقم: 1

موافقم:2

مخالفم:3

خیلی مخالفم:4

در سؤالاتی که مقابل آنها نمره گذاری برعکس نوشته شده است نمره ی بیشتر باید به  گزینه ی خیلی موافقم تعلق بگیرد. 

1. سوال در مورد پیش بینی های مربوط به توسعه ی آینده ی موضوع مورد بررسی.(انتظار می رود در آینده  این موضوع چه پیش می آید)

2. دوم این که از خبره راهکار می خواهیم. در این مرحله پاسخ ها کیفی است.

3. از مخاطب می خواهیم ابزارهایی را برای عملی سازی پیشنهادش ذکر نمایید. سیاست ها و خط و مشی ها را بیان کند.

نحوه ی پاسخ دهی به سوالات می تواند کمی یا کیفی باشد. 

معمولا پرسشنامه ها بعضی از آنها بر نمی گردد. پاسخ های آمده را می توان از طریق ابزارها و نرم افزارهایی مانند AHP وAHPDA سایر روش ها تجزیه و تحلیل می کنیم. 

در نهایت سند نهایی تنظیم می شود. روش دلفی مانند قیفی می ماند که دهانه ی بزرگ قیف اول کار است و با تصحیحاتی که انجام می شود به سرانجامی می رسد.

روایی و پایایی این روش به روایی و پایایی پرسشنامه هایی که تهیه می شوند وابسته اند. 

بیشتر مواقع در بررسی آینده آن را به شکل روندها می بینیم. به این معنی که فکر می کنیم همانطور که قدیم بوده آینده هم همین گونه خواهد بود. ذهن ما به شکل انطباقی عمل می کند. بنابراین زندگی را به صورت یک روند می بینیم. اما تکنولوژی تغییر مهمی ایجاد کرده است. بنابراین همیشه تحلیل روند می کرده اند. اما امروزه روندها خیلی قابل اتکا نیست. بنابراین آینده پژوهی وارد حوزه ی جدیدی می شود. برای جلوگیری از غفلت زدگی باید کلان روندها را در نظر داشت. علم و فناوری یکی از این کلان روندها است که به شدت بر همه ی عرصه ها تاثیر می گذارد و دنیای آینده را شکل می دهد. بنابراین می تواند بر ذهن رفتار و حتی عقاید ما اثر بگذارد بنابراین لازم است به نحو خوبی هدایت شود.

روش دلفی یک شیوه ی مشاوره است. این روش زمانی اجرا می شود که ما در علم خودمان به بن بست رسیده باشیم. یعنی از دیدگاه بقیه صاحب نظران استفاده می شود تا این بن بست رها شویم.

آیا ابزاری مستقل است؟ ابزارهای آینده پژوهی 11 روش است. یکی از روش ها درهم کردن روش ها است که ترکیبی از روش ها است. 

بکارگیری روش دلفی عمدتاً با هدف کشف ایده‌های خلاقانه و قابل اطمینان و یا تهیه اطلاعاتی مناسب به منظور تصمیم گیری است. روش دلفی فرایندی ساختار یافته برای جمع آوری و طبقه بندی دانش موجود در نزد گروهی از کارشناسان و خبرگان است که از طریق توزیع پرسشنامه‌هایی در بین این افراد و بازخور کنترل شده پاسخ‌ها و نظرات دریافتی صورت می‌گیرد (Adler and Ziglio, 1996).

روش دلفی بر اساس رویکرد تحقیق دیالکتیکی یعنی: تز (ایجاد عقیده یا نظر)، آنتی تز (نظر و عقیده مخالف) و نهایتاً سنتز (توافق و اجماع جدید) شکل گرفته است که سنتز خود تبدیل به تز جدیدی می‌شود.

به اعتقاد هلمر(Helmer 1997)، دلفی ابزار ارتباطی سودمندی بین گروهی از خبرگان است که فرموله کردن آراء اعضاء گروه را تسهیل می‌کند.

ویسما (Wissema 1982) با تاکید بر اهمیت روش دلفی، از آن به عنوان روشی برای «یک کاوش تک متغیره» برای پیش بینی آینده فناوری‌ها یاد می‌کند. او می افزاید که روش دلفی با این هدف طراحی شده که بتواند مباحثات میان خبرگان را امکان پذیر کند، بطوری که از ورود تأثیر رفتارهای متقابل اجتماعی که معمولاً در مباحثات گروهی اتفاق می افتد و منجر به مانعی در برابر شکل یافتن عقاید و نظرات می‌شود، جلوگیری نماید.

بالدوین (Baldwin 1975) معتقد است در شرایط عدم کفایت دانش علمی موجود در نزد تصمیم گیرندگان، آنان ناگزیر به اخذ تصمیم با اتکاء به ادراکات مستقیم خود و یا آراء خبرگان هستند.

اساس و پایه روش یا تکنیک دلفی بر این است که نظر متخصصان هر حوزه علمی در مورد پیش بینی آینده صائب‌ترین نظرست. بنابراین برخلاف روشهای تحقیق پیمایشی، اعتبار روش دلفی نه به تعداد شرکت کنندگان در تحقیق که به اعتبار علمی متخصصان شرکت کننده در پژوهش بستگی دارد. شرکت کنندگان در تحقیق دلفی از 5 تا 20 نفر را شامل می‌شوند. حداقل تعداد شرکت کنندگان بستگی به چگونگی طراحی روش تحقیق دارد.

در این روش هیات (پنل) هایی از متخصصان تشکیل می‌شود که تعامل بین اعضاء، توسط رییس یا ناظر هیات انجام می‌شود.

ارتباطات داخلی شرکت کنندگان بصورت ناشناس بوده و نظرات، پیش بینی‌ها و تمایلات به ارایه دهندگان آنها منتسب نمی‌شود. انتشار این اطلاعات بدون اعلام هویت ارائه دهندگان صورت می‌گیرد.

عناصر اصلی در روش‌های اولیه دلفی عبارت‌اند از:

 ساختار سازی جریان اطلاعات

 ارائه باز خورد به شرکت کنندگان

 عدم افشای هویت شرکت کنندگان

علیرغم تفاوتهای قابل توجهی که در کاربرد تکنیک دلفی وجود دارد، معمولاً تحقیق دلفی با یک پرسشنامه که توسط یک تیم کوچک طراحی شده و به گروه بزرگ‌تری از متخصصان فرستاده می‌شود آغاز می‌شود. پرسشنامه‌ها به طریقی تنظیم می‌شوند که این امکان به وجود آید تا مخاطبین ضمن استنباط کردن و فهمیدن مساله مطرح شده، واکنش‌های فردی خود را بروز دهند. وقتی پرسشنامه‌ها برگشت، طیف پاسخها و دلایلی که متخصصان برای پاسخهایشان بیان کرده‌اند مورد بررسی قرار گرفته و خلاصه نویسی می‌شوند. در این مرحله مواردی که مرتبط با اهداف زمینه تحقیق نباشد حذف و از این طریق از مسایل منفی رایج در تعاملات داخل گروهی (مرتبط با حوزه روانشناسی اجتماعی) اجتناب می‌شود. پس از آن، گزارش خلاصه برای متخصصان فرستاده می‌شود. متخصصان اجازه دارند که پاسخهایشان را بر اساس نتایج تغییر دهند و این نتایج دور دوم مجدداً مورد ارزیابی محققان قرار می گیرد.

بدین طریق در طول زمان و با پیشرفت کار، دیدگاه‌های مخاطبین با موضوع مطروحه تطابق خواهد یافت. این فرایند ادامه می‌یابد تا اینکه اجماعی در مورد نظرات حاصل شود یا مشخص شود که متخصصان به توافق نرسیده اند.

مهم‌ترین نکته در روش دلفی، غلبه بر نکات منفی موجود در کمیته‌های متعارف است. طبق نظر فاولز(Fowles, 1978)، عدم افشای هویت، بازخوردکنترل شده و پاسخ‌های مبتنی بر آمار مهم‌ترین مشخصه‌های دلفی هستند.

دلفی یک روش آماری سفت و سخت برای پیش بینی آینده نیست. فقدان نمونه گیری، نامشخص بودن وقایع آینده و عدم فرایندهای واضح تعریف شده برای انجام دادن مطالعات دلفی، تنها چند مورد از مواردی هستند که دلفی را از روشهای علمی کنترل شده متمایز می‌کند. اما مطالعه دلفی مخصوصا برای مسائلی باارزش است که نیازی به تکنیکهای تحلیلی دقیق ندارند: مثلاً زمانی که داده‌ها ناکافی یا فاقد قطعیتند یا وقتی نمونه‌های واقعی موجود نیست و یا وقتی که جمع کردن افراد و بحث کردن در مورد مساله‌ای مشکل است. از آنجا که تکنیک دلفی بر ناشناس بودن، بازخوردهای کنترل شده و پاسخ گروهی آماری تکیه دارد و بنابراین از نفوذ افراد برجسته در گروهای بحث یا فشار گروه برای همنوایی اجتناب می‌کند، با استفاده از این تکنیک اجماعی معتبر از متخصصان می‌تواند بدست آید.

مراحل انجام روش دلفی [ویرایش]

فاول (Fawle 1978) مراحل زیر را پیشنهاد کرده است:

1.

1. تشکیل تیم اجرا و نظارت بر انجام دلفی

2. انتخاب یک یا چند هیات (پنل) جهت شرکت در فعالیت ها. اعضاء این هیات‌ها معمولاً متخصصان و خبرگان حوزه تحقیق هستند.

3. راه اندازی فعالیتهای تنظیم پرسشنامه برای دور اول

4. بررسی پرسشنامه از نظر نوشتاری (رفع ابهامات استنباطی و...)

5. ارسال اولین پرسشنامه به اعضاء هیات ها

6. تجزیه و تحلیل پاسخ‌های رسیده در دور اول

7. آماده کردن پرسشنامه دور دوم (با بازنگری‌های مورد نیاز)

8. ارسال پرسشنامه دور دوم برای اعضاء هیات ها

9. تجزیه و تحلیل پاسخ‌های رسیده در دور دوم (مراحل 7 الی 9 تاحصول پایداری در پاسخ‌های در یافتی ادامه می‌یابد)

10. آماده سازی گزارش توسط تیم تحلیلگر

مهم‌ترین نکته در این فرایند، درک هدف‌های بکارگیری روش دلفی از طرف شرکت کنندگان است. در صورت عدم درک صحیح، با پاسخ هایی نا مرتبط از سوی شرکت کنندگان مواجه خواهیم بود. پاسخ دهندگان باید از معلومات کافی در حوزه مربوطه برخوردار بوده و با ادبیات موضوعی مقوله مورد بحث آشنایی داشته باشند. ولی در عین حال شاید لزوماً به تخصص بسیار بسیار بالا در زمینه مورد نظر نیازی نباشد.

همانگونه که در بخش قبل گفته شد، حداقل تعداد اعضاء پنل‌ها برای حصول به نتیجه قابل اتکاء بستگی به طراحی تحقیق دارد. بنا بر نظر برکهوف (Berkhoff, 1975) در شرایط آرمانی حتی گروه‌های چهار نفره هم می‌توانند عملکرد مناسبی داشته باشند.

موارد استفاده روش دلفی [ویرایش]

 پیش بینی یک موضوع تک بعدی مشخص در آینده

 به وجود آوردن اجماع

 جلوگیری از غلبه یافتن تفکر گروه گرایانه(Group Think) و سکوت گرایی اقلیت (Spiral of Silence)

 ایجاد ایده‌های خلاقانه

فواید و نقاط قوت روش دلفی [ویرایش]

 ایجاد سریع وفاق

 عدم محدودیت جغرافیایی برای شرکت کنندگان

 قابلیت پوشش دادن طیفی وسیع از کارشناسان

 جلوگیری از غلبه تفکر گروه گرایانه (Group Think)

 قدرت پیش بینی موضوعات تک بعدی پیچیده

خروجی‌های روش دلفی [ویرایش]

خروجی‌های روش دلفی چیزی جز یک نظریه نیست. این نظریه به همان اندازه از اعتبار برخوردار است که نظرات افراد شرکت کننده معتبر می‌باشد. دیدگاه‌ها و نظرات شرکت کنندگان بر اساس روابط آماری و نه بر اساس اراء اکثریت و اقلیت خلاصه می‌شود.

محدودیت‌های روش دلفی [ویرایش]

روش دلفی در معرض انتقاداتی نیز می‌باشد.بیشترین انتقادات از طرف ساکمن(Sackman 1974) صورت گرفته که طی آن این روش غیر علمی تلقی شده است و آرمسترانگ (Armstrong T 1978) نسبت به دقت این روش تردید دارد.

مارتینو (MartinoT 1978) و برخی دیگر، دغدغه‌های روش دلفی را بشرح زیر رده بندی کرده اند:

 تنزل آینده: از نظر مخاطبین پرسشنامه ها، آینده (و گذشته) به اهمیت آنچه در حال می گذرد نمی‌باشند، بنابراین ممکن است تمایل به کم اهمیت دانستن وقایع آتی در آنان وجود داشته باشد.

 انگیزه‌های ساده نگری: متخصصان تمایل دارند تا نسبت به وقایع آینده بصورتی مجرد و جدا از سایر تحولات بنگرند. تجسم تصویری جامع و در بر گیرنده (Holistic) از وقایع آینده که در آن تغییرات تأثیر همه جانبه‌ای دارند، کار ساده‌ای نیست. در این شرایط اهمیت ندادن به تأثیر متقابل رویداد هایی که در آینده می‌توانند به وقوع بپیوندند محتمل است. در این موارد تجزیه و تحلیل آثار متقابل (Cross Impact) می‌تواند مفید باشد.

 تخصص‌های گمراه کننده: اصولاً ممکن است بعضی از صاحبان تخصص، پیش بینی کنندگانی قوی نباشند. یک کارشناس با تمایل به مراجعه به تخصص‌های شخصی، ممکن است پیش بینی‌های خود را در چارچوب قالب هایی خاص انجام دهد که شاید بهترین پیش بینی‌ها نباشند.

 بی نظمی در اجرا: مسیرهای مختلفی (نظیردست کم گرفتن دشواری‌های رایج و ساده انگاری در بکار گیری این روش) وجود دارند که می‌توانند کار را به انحراف بکشانند و شرکت کنندگان را از بذل توجه کافی باز دارند.

 انحراف قالب‌ها:قالب بندی پرسشنامه می‌تواندبرای برخی از شرکت کنندگان مناسب نباشد.

، دستکاری در نتایج: پاسخ‌ها می‌توانند با امید به اینکه در دور بعدی منجر به تمایل به سمتی خاص شوند، توسط مجریان دستکاری شوند.

 عدم سازگاری با پدیده پارادایم شیفت

 وابستگی میزان موفقیت این روش به سطح کیفی اعضاء و شرکت کنندگان

 تحمیل پیش فرض‌ها و یانظرات شخصی نظارت کنندگان

 در نظر نگرفتن نکات مورد اختلاف در پاسخ‌های دریافتی و عدم انجام بررسی کافی بر روی این موضوع

در چه شرایطی بکارگیری روش دلفی مناسب تر است؟ [ویرایش]

 اگر استفاده از آراء «افرادی با بینش و تجربه زیاد» در مقایسه با «رویکردهای نظری و یا برون یابی روندها (Trend Extrapolations)» برای پیش بینی آینده از قدرت بیشتری برخوردار باشد

 اگر موضوع، پیچیده باشد.

 اگر کارشناسان و خبرگان شرکت کننده، از سابقه کافی برای ارنباط گیری موثر برخوردار نباشند.

 اگر سوابق و تجربیات مورد نیاز تحقیق، طیف گسترده‌ای ازسوابق و تجربیات را در بر بگیرد.

 اگر تبادل نظر از طریق برگزاری جلسات و گردهمایی‌ها ممکن نباشد.

 اگر ناسازگاری میان افراد بسیار زیاد بوده و یا شرایط سیاسی مطلوبی وجود نداشته باشد.

به هر حال قبل از تصمیم گیری در مورد انتخاب روش دلفی باید به چند سوال پاسخ داده شود:

 چه نوع فرایندارتباط گروهی برای بررسی مساله پیش رو مورد نظر است؟

 حائزین تخصص در زمینه مورد تحقیق چه کسانی هستند؟

 چه تکنیک‌های دیگری برای انجام مطالعه وجود دارند و نتایج مورد انتظار درصورت استفاده از ان تکنیک‌ها چیست؟

پس از پاسخگویی به سوالات فوق می‌توان در مورد بکار گیری روش دلفی تصمیم گیری کرد.

روش دلفی با ایمیل بین 30 خبره با دو بار طرح موضوع و نیز با تعیین تقریب مناسب در پایان نامه مورد استفاده قرار گرفته است و نتایج بسیار مناسبی حاصل شده است.

1. سوال در مورد پیش بینی های مربوط به توسعه ی آینده ی موضوع مورد بررسی.(انتظار می رود در آینده  این موضوع چه پیش می آید)

2. دوم این که از خبره راهکار می خواهیم. در این مرحله پاسخ ها کیفی است.

3. از مخاطب می خواهیم ابزارهایی را برای عملی سازی پیشنهادش ذکر نمایید. سیاست ها و خط و مشی ها را بیان کند.

نحوه ی پاسخ دهی به سوالات می تواند کمی یا کیفی باشد. 

معمولا پرسشنامه ها بعضی از آنها بر نمی گردد. پاسخ های آمده را می توان از طریق ابزارها و نرم افزارهایی مانند AHP وAHPDA سایر روش ها تجزیه و تحلیل می کنیم. 

در نهایت سند نهایی تنظیم می شود. روش دلفی مانند قیفی می ماند که دهانه ی بزرگ قیف اول کار است و با تصحیحاتی که انجام می شود به سرانجامی می رسد.

روایی و پایایی این روش به روایی و پایایی پرسشنامه هایی که تهیه می شوند وابسته اند. 

بیشتر مواقع در بررسی آینده آن را به شکل روندها می بینیم. به این معنی که فکر می کنیم همانطور که قدیم بوده آینده هم همین گونه خواهد بود. ذهن ما به شکل انطباقی عمل می کند. بنابراین زندگی را به صورت یک روند می بینیم. اما تکنولوژی تغییر مهمی ایجاد کرده است. بنابراین همیشه تحلیل روند می کرده اند. اما امروزه روندها خیلی قابل اتکا نیست. بنابراین آینده پژوهی وارد حوزه ی جدیدی می شود. برای جلوگیری از غفلت زدگی باید کلان روندها را در نظر داشت. علم و فناوری یکی از این کلان روندها است که به شدت بر همه ی عرصه ها تاثیر می گذارد و دنیای آینده را شکل می دهد. بنابراین می تواند بر ذهن رفتار و حتی عقاید ما اثر بگذارد بنابراین لازم است به نحو خوبی هدایت شود.

روش دلفی یک شیوه ی مشاوره است. این روش زمانی اجرا می شود که ما در علم خودمان به بن بست رسیده باشیم. یعنی از دیدگاه بقیه صاحب نظران استفاده می شود تا این بن بست رها شویم.

آیا ابزاری مستقل است؟ ابزارهای آینده پژوهی 11 روش است. یکی از روش ها درهم کردن روش ها است که ترکیبی از روش ها است. 

بکارگیری روش دلفی عمدتاً با هدف کشف ایده‌های خلاقانه و قابل اطمینان و یا تهیه اطلاعاتی مناسب به منظور تصمیم گیری است. روش دلفی فرایندی ساختار یافته برای جمع آوری و طبقه بندی دانش موجود در نزد گروهی از کارشناسان و خبرگان است که از طریق توزیع پرسشنامه‌هایی در بین این افراد و بازخور کنترل شده پاسخ‌ها و نظرات دریافتی صورت می‌گیرد (Adler and Ziglio, 1996).

روش دلفی بر اساس رویکرد تحقیق دیالکتیکی یعنی: تز (ایجاد عقیده یا نظر)، آنتی تز (نظر و عقیده مخالف) و نهایتاً سنتز (توافق و اجماع جدید) شکل گرفته است که سنتز خود تبدیل به تز جدیدی می‌شود.

به اعتقاد هلمر(Helmer 1997)، دلفی ابزار ارتباطی سودمندی بین گروهی از خبرگان است که فرموله کردن آراء اعضاء گروه را تسهیل می‌کند.

ویسما (Wissema 1982) با تاکید بر اهمیت روش دلفی، از آن به عنوان روشی برای «یک کاوش تک متغیره» برای پیش بینی آینده فناوری‌ها یاد می‌کند. او می افزاید که روش دلفی با این هدف طراحی شده که بتواند مباحثات میان خبرگان را امکان پذیر کند، بطوری که از ورود تأثیر رفتارهای متقابل اجتماعی که معمولاً در مباحثات گروهی اتفاق می افتد و منجر به مانعی در برابر شکل یافتن عقاید و نظرات می‌شود، جلوگیری نماید.

بالدوین (Baldwin 1975) معتقد است در شرایط عدم کفایت دانش علمی موجود در نزد تصمیم گیرندگان، آنان ناگزیر به اخذ تصمیم با اتکاء به ادراکات مستقیم خود و یا آراء خبرگان هستند.

اساس و پایه روش یا تکنیک دلفی بر این است که نظر متخصصان هر حوزه علمی در مورد پیش بینی آینده صائب‌ترین نظرست. بنابراین برخلاف روشهای تحقیق پیمایشی، اعتبار روش دلفی نه به تعداد شرکت کنندگان در تحقیق که به اعتبار علمی متخصصان شرکت کننده در پژوهش بستگی دارد. شرکت کنندگان در تحقیق دلفی از 5 تا 20 نفر را شامل می‌شوند. حداقل تعداد شرکت کنندگان بستگی به چگونگی طراحی روش تحقیق دارد.

در این روش هیات (پنل) هایی از متخصصان تشکیل می‌شود که تعامل بین اعضاء، توسط رییس یا ناظر هیات انجام می‌شود.

ارتباطات داخلی شرکت کنندگان بصورت ناشناس بوده و نظرات، پیش بینی‌ها و تمایلات به ارایه دهندگان آنها منتسب نمی‌شود. انتشار این اطلاعات بدون اعلام هویت ارائه دهندگان صورت می‌گیرد.

عناصر اصلی در روش‌های اولیه دلفی عبارت‌اند از:

 ساختار سازی جریان اطلاعات

 ارائه باز خورد به شرکت کنندگان

 عدم افشای هویت شرکت کنندگان

علیرغم تفاوتهای قابل توجهی که در کاربرد تکنیک دلفی وجود دارد، معمولاً تحقیق دلفی با یک پرسشنامه که توسط یک تیم کوچک طراحی شده و به گروه بزرگ‌تری از متخصصان فرستاده می‌شود آغاز می‌شود. پرسشنامه‌ها به طریقی تنظیم می‌شوند که این امکان به وجود آید تا مخاطبین ضمن استنباط کردن و فهمیدن مساله مطرح شده، واکنش‌های فردی خود را بروز دهند. وقتی پرسشنامه‌ها برگشت، طیف پاسخها و دلایلی که متخصصان برای پاسخهایشان بیان کرده‌اند مورد بررسی قرار گرفته و خلاصه نویسی می‌شوند. در این مرحله مواردی که مرتبط با اهداف زمینه تحقیق نباشد حذف و از این طریق از مسایل منفی رایج در تعاملات داخل گروهی (مرتبط با حوزه روانشناسی اجتماعی) اجتناب می‌شود. پس از آن، گزارش خلاصه برای متخصصان فرستاده می‌شود. متخصصان اجازه دارند که پاسخهایشان را بر اساس نتایج تغییر دهند و این نتایج دور دوم مجدداً مورد ارزیابی محققان قرار می گیرد.

بدین طریق در طول زمان و با پیشرفت کار، دیدگاه‌های مخاطبین با موضوع مطروحه تطابق خواهد یافت. این فرایند ادامه می‌یابد تا اینکه اجماعی در مورد نظرات حاصل شود یا مشخص شود که متخصصان به توافق نرسیده اند.

مهم‌ترین نکته در روش دلفی، غلبه بر نکات منفی موجود در کمیته‌های متعارف است. طبق نظر فاولز(Fowles, 1978)، عدم افشای هویت، بازخوردکنترل شده و پاسخ‌های مبتنی بر آمار مهم‌ترین مشخصه‌های دلفی هستند.

دلفی یک روش آماری سفت و سخت برای پیش بینی آینده نیست. فقدان نمونه گیری، نامشخص بودن وقایع آینده و عدم فرایندهای واضح تعریف شده برای انجام دادن مطالعات دلفی، تنها چند مورد از مواردی هستند که دلفی را از روشهای علمی کنترل شده متمایز می‌کند. اما مطالعه دلفی مخصوصا برای مسائلی باارزش است که نیازی به تکنیکهای تحلیلی دقیق ندارند: مثلاً زمانی که داده‌ها ناکافی یا فاقد قطعیتند یا وقتی نمونه‌های واقعی موجود نیست و یا وقتی که جمع کردن افراد و بحث کردن در مورد مساله‌ای مشکل است. از آنجا که تکنیک دلفی بر ناشناس بودن، بازخوردهای کنترل شده و پاسخ گروهی آماری تکیه دارد و بنابراین از نفوذ افراد برجسته در گروهای بحث یا فشار گروه برای همنوایی اجتناب می‌کند، با استفاده از این تکنیک اجماعی معتبر از متخصصان می‌تواند بدست آید.

مراحل انجام روش دلفی [ویرایش]

فاول (Fawle 1978) مراحل زیر را پیشنهاد کرده است:

1.

1. تشکیل تیم اجرا و نظارت بر انجام دلفی

2. انتخاب یک یا چند هیات (پنل) جهت شرکت در فعالیت ها. اعضاء این هیات‌ها معمولاً متخصصان و خبرگان حوزه تحقیق هستند.

3. راه اندازی فعالیتهای تنظیم پرسشنامه برای دور اول

4. بررسی پرسشنامه از نظر نوشتاری (رفع ابهامات استنباطی و...)

5. ارسال اولین پرسشنامه به اعضاء هیات ها

6. تجزیه و تحلیل پاسخ‌های رسیده در دور اول

7. آماده کردن پرسشنامه دور دوم (با بازنگری‌های مورد نیاز)

8. ارسال پرسشنامه دور دوم برای اعضاء هیات ها

9. تجزیه و تحلیل پاسخ‌های رسیده در دور دوم (مراحل 7 الی 9 تاحصول پایداری در پاسخ‌های در یافتی ادامه می‌یابد)

10. آماده سازی گزارش توسط تیم تحلیلگر

مهم‌ترین نکته در این فرایند، درک هدف‌های بکارگیری روش دلفی از طرف شرکت کنندگان است. در صورت عدم درک صحیح، با پاسخ هایی نا مرتبط از سوی شرکت کنندگان مواجه خواهیم بود. پاسخ دهندگان باید از معلومات کافی در حوزه مربوطه برخوردار بوده و با ادبیات موضوعی مقوله مورد بحث آشنایی داشته باشند. ولی در عین حال شاید لزوماً به تخصص بسیار بسیار بالا در زمینه مورد نظر نیازی نباشد.

همانگونه که در بخش قبل گفته شد، حداقل تعداد اعضاء پنل‌ها برای حصول به نتیجه قابل اتکاء بستگی به طراحی تحقیق دارد. بنا بر نظر برکهوف (Berkhoff, 1975) در شرایط آرمانی حتی گروه‌های چهار نفره هم می‌توانند عملکرد مناسبی داشته باشند.

موارد استفاده روش دلفی [ویرایش]

 پیش بینی یک موضوع تک بعدی مشخص در آینده

 به وجود آوردن اجماع

 جلوگیری از غلبه یافتن تفکر گروه گرایانه(Group Think) و سکوت گرایی اقلیت (Spiral of Silence)

 ایجاد ایده‌های خلاقانه

فواید و نقاط قوت روش دلفی [ویرایش]

 ایجاد سریع وفاق

 عدم محدودیت جغرافیایی برای شرکت کنندگان

 قابلیت پوشش دادن طیفی وسیع از کارشناسان

 جلوگیری از غلبه تفکر گروه گرایانه (Group Think)

 قدرت پیش بینی موضوعات تک بعدی پیچیده

خروجی‌های روش دلفی [ویرایش]

خروجی‌های روش دلفی چیزی جز یک نظریه نیست. این نظریه به همان اندازه از اعتبار برخوردار است که نظرات افراد شرکت کننده معتبر می‌باشد. دیدگاه‌ها و نظرات شرکت کنندگان بر اساس روابط آماری و نه بر اساس اراء اکثریت و اقلیت خلاصه می‌شود.

محدودیت‌های روش دلفی [ویرایش]

روش دلفی در معرض انتقاداتی نیز می‌باشد.بیشترین انتقادات از طرف ساکمن(Sackman 1974) صورت گرفته که طی آن این روش غیر علمی تلقی شده است و آرمسترانگ (Armstrong T 1978) نسبت به دقت این روش تردید دارد.

مارتینو (MartinoT 1978) و برخی دیگر، دغدغه‌های روش دلفی را بشرح زیر رده بندی کرده اند:

 تنزل آینده: از نظر مخاطبین پرسشنامه ها، آینده (و گذشته) به اهمیت آنچه در حال می گذرد نمی‌باشند، بنابراین ممکن است تمایل به کم اهمیت دانستن وقایع آتی در آنان وجود داشته باشد.

 انگیزه‌های ساده نگری: متخصصان تمایل دارند تا نسبت به وقایع آینده بصورتی مجرد و جدا از سایر تحولات بنگرند. تجسم تصویری جامع و در بر گیرنده (Holistic) از وقایع آینده که در آن تغییرات تأثیر همه جانبه‌ای دارند، کار ساده‌ای نیست. در این شرایط اهمیت ندادن به تأثیر متقابل رویداد هایی که در آینده می‌توانند به وقوع بپیوندند محتمل است. در این موارد تجزیه و تحلیل آثار متقابل (Cross Impact) می‌تواند مفید باشد.

 تخصص‌های گمراه کننده: اصولاً ممکن است بعضی از صاحبان تخصص، پیش بینی کنندگانی قوی نباشند. یک کارشناس با تمایل به مراجعه به تخصص‌های شخصی، ممکن است پیش بینی‌های خود را در چارچوب قالب هایی خاص انجام دهد که شاید بهترین پیش بینی‌ها نباشند.

 بی نظمی در اجرا: مسیرهای مختلفی (نظیردست کم گرفتن دشواری‌های رایج و ساده انگاری در بکار گیری این روش) وجود دارند که می‌توانند کار را به انحراف بکشانند و شرکت کنندگان را از بذل توجه کافی باز دارند.

 انحراف قالب‌ها:قالب بندی پرسشنامه می‌تواندبرای برخی از شرکت کنندگان مناسب نباشد.

، دستکاری در نتایج: پاسخ‌ها می‌توانند با امید به اینکه در دور بعدی منجر به تمایل به سمتی خاص شوند، توسط مجریان دستکاری شوند.

 عدم سازگاری با پدیده پارادایم شیفت

 وابستگی میزان موفقیت این روش به سطح کیفی اعضاء و شرکت کنندگان

 تحمیل پیش فرض‌ها و یانظرات شخصی نظارت کنندگان

 در نظر نگرفتن نکات مورد اختلاف در پاسخ‌های دریافتی و عدم انجام بررسی کافی بر روی این موضوع

در چه شرایطی بکارگیری روش دلفی مناسب تر است؟ [ویرایش]

 اگر استفاده از آراء «افرادی با بینش و تجربه زیاد» در مقایسه با «رویکردهای نظری و یا برون یابی روندها (Trend Extrapolations)» برای پیش بینی آینده از قدرت بیشتری برخوردار باشد

 اگر موضوع، پیچیده باشد.

 اگر کارشناسان و خبرگان شرکت کننده، از سابقه کافی برای ارنباط گیری موثر برخوردار نباشند.

 اگر سوابق و تجربیات مورد نیاز تحقیق، طیف گسترده‌ای ازسوابق و تجربیات را در بر بگیرد.

 اگر تبادل نظر از طریق برگزاری جلسات و گردهمایی‌ها ممکن نباشد.

 اگر ناسازگاری میان افراد بسیار زیاد بوده و یا شرایط سیاسی مطلوبی وجود نداشته باشد.

به هر حال قبل از تصمیم گیری در مورد انتخاب روش دلفی باید به چند سوال پاسخ داده شود:

 چه نوع فرایندارتباط گروهی برای بررسی مساله پیش رو مورد نظر است؟

 حائزین تخصص در زمینه مورد تحقیق چه کسانی هستند؟

 چه تکنیک‌های دیگری برای انجام مطالعه وجود دارند و نتایج مورد انتظار درصورت استفاده از ان تکنیک‌ها چیست؟

پس از پاسخگویی به سوالات فوق می‌توان در مورد بکار گیری روش دلفی تصمیم گیری کرد.

روش دلفی با ایمیل بین 30 خبره با دو بار طرح موضوع و نیز با تعیین تقریب مناسب در پایان نامه مورد استفاده قرار گرفته است و نتایج بسیار مناسبی حاصل شده است.

بسم الله الرحمن الرحیم

هم خطی چندگانه

در تمام فنون چندگانه مفرضه ای مورد نظر است که متاسفانه از دید پژوهشگران مورد غفلت واقع شده است و در بررسی پیش فرض های روش های چندگانه یا همان چند متغییری کمتر مورد توجه بوده است. متغیرهای پیش بین و یا متغییرهای کواریانس نباید همبستگی بالایی با یکدیگر داشته باشند. وجود همبستگی های بالا به این معنی است که متغییرهای دارای همبستگی بالا یا به تعبیر دیگر متغییرهای دارای هم خطی چندگانه واریانس مشابهی را در Y  تبیین می کنند. این امر در رگرسیون چندگانه از طریق آماره ای به نام تولرانس یا تحمل سنجیده می شود. تولرانس یک متغییر پیش بین از طریق انجام تحلیل رگرسیون در حالتی که متغییرهای دیگر به آن برگشت داده می شوند محاسبه می شود. این مشخصه نشان می دهد که آن متغییر تا چه حد می تواند توسط سایر متغییرهای پیش بین موجود در الگو پیش بینی شود. هر چه تولرانس بالاتر باشد نشان می دهد که میزان هم پوشی با سایر متغییرهای پیش بین کمتر است. 

یکی دیگر از مشکلات موجود در هم خطی چندگانه این است که همبستگی بالای متغییرهای پیش بین با یکدیگر خطای استاندار ضرایب آنها را متورم می سازد. یعنی مقادیر آن متغییرها احتمالا در جریان تکرار 

پژوهش نوسان خواهد داشت. این مساله به عامل تورم واریانس که به صورت VIF نیز نشان داده می شود مشهور است و از طریق 1تقسیم بر R2-1محاسبه می شود. بنابراین از مقادیر بزرگ باید اجتناب شود. مثلا باید از مقادیر بزرگتر از 10 اجتناب شود. 

سه روش معمول در مواجهه با همبستگی های بالای متغییرهای پیش بین وجود دارد. اول خارج کردن یکی از آنها از معادله. دوم ترکیب آنها با یکدیگر و سوم استفاده از روشی به نام روش رگرسیون کمکی یا همان رگرسیون RIDGE.

یکی از مسایلی که پژوهشگران با آن مواجهند حجم نمونه است. علاوه بر این که حجم نمونه به عوامل بسیار زیادی مرتبط است، این سوال مطرح می شود که آیا این قانون که "هر چه حجم نمونه بیشتر باشد بهتر است"  درست است یا خیر؟

حجم نمونه برای بدست آوردن فاصله ی اطمینان مناسب باید افزایش پیدا کند. بیشتر افراد فکر می کنند که رابطه ی بین حجم نمونه و فاصله ی اطمینان تکنوا است یعنی با افزایش حجم نمونه خطای برآورد کمتر شده و فاصله ی اطمینان کوچکتر و دقیق تر می شود. اما این موضوع از لحاظ نظری در مورد توزیع نرمال صادق است و در توزیعات دیگر این گونه نیست. علاوه بر این که پژوهش ها تجربی نشان می دهند رابطه برای توزیعات دوجمله ای و پواسون و فوق هندسی تکنوا نیست و با افزایش حجم نمونه بالا و پایین می رود. فراموش نشود که توزیع نرمال تقریبی از توزیع دو جمله ای است بنابراین از یک حد خاص این موضوع در مورد توزیع نرمال نیز می تواند صادق باشد. از یک حجم خاص به بالا افزایش حجم نمونه تاثیر چندانی در فاصله ی اطمینان ندارد و قابل اغماض است.

پرسشنامه مهارتهای زندگی

Live Skill Inventory

لطفا میزان برخورداری خود از مهارتهای زندگی را با توجه به مقیاس زیرمشخص نمایید.

1= بسیارکم... 2= کم... 3= متوسط... 4= زیاد... 5 = بسیار زیاد

آموزش مهارت خودآگاهی

1. آگاهی از نقاط ضعف و قوت خویش

2. آگاهی از حقوق و مسئولیت های خود

3. بیان ارزش های خود

4. اعتماد به نفس

5. داشتن نگرش مثبت به خود

6. داشتن نگرش مثبت به دیگران

7. تشخسص رفتار مناسب زنانه

8. تشخیص رفتارهای مناسب مردانه

9. راهنمایی گرفتن از ارزش های فردی هنگام انجام دادن کارها

10. تشخیص نیازهای روانی

11. لذت بردن از زندگی

داشتن هدف در زندگی

12. برخورد مناسب با ناکامی ها و شکست ها

13. ارزشیابی موثر بودن اعمال خود

14. تشخیص نیازهای جسمانی

15. تشخیص نیازهای روانی

16. پی بردن به اهداف و اهمیت آنها

17. تدوین اهداف کوتاه مدت

18. تدوین اهداف بلند مدت

19. کنار آمدن با تغییرات در زندگی

20. انتخاب اهداف و انتخاب فعالیتها جهت رسیدن به هدف

21. پی بردن به اهداف و اهمیت آنها

مهارتهای مربوط به ارتباط های انسانی

22. ارتباط کلامی موثر

23. ارتباط غیرکلامی موثر

24. ابراز وجود

25. غلبه بر کمرویی

26. گوش دادن فعال

27. درک احساسات دیگران

28. نه گفتن به آنهایی که درخواست های غیرمعقول دارند

29. سوال کردن (مثلا درباره نا عادلانه بودن قانون)

30. استفاده از روش های مناسب برای برقراری ارتباط

31. انعطاف پذیری و مسئولیت پذیری در برقراری ارتباط

32. احترام به نظرات دیگران

روابط بین فردی

33. همکاری و مشارکت با دیگران

34. دستیابی و نگهداری دوستان

35. برقراری روابط صمیمانه با دیگران

36. بیان واضح و روشن تفکرات و اهداف

روابط بین فردی

37. درک دیگران

38. احترام به افراد، دیدگاه ها، نژادها، و مذاهب گوناگون

39. تمجید و تحسین کردن دیگران

40. پذیرش تشویق و تحسین از طرف دیگران

41. توانایی ابراز احساسات

42. همدلی با دیگران

43. پذیرش انتقاد از دیگران

44. توانایی انتقاد از دیگران

تصمیم گیری

45. تصمیم گیری فعالانه بر مبنای آگاهی از حقایقی که انتخاب های فردی را تحت تاثیر قرار می دهد.

46. تصمیم گیری بر مبنای ارزیابی دقیق موقعیت ها

47. انتخاب اهداف واقع بینانه

48. برنامه ریزی و پذیرش مسئولیت اعمال خود

49. آمادگی برای تغییر دادن تصمیم ها جهت انتخاب گزینه مناسب

50. به کارگیری معیارهای مرتبط جهت انتخاب گزینه مناسب

51. گردآوری اطلاعات تا حد ممکن در هنگام تصمیم گیری

52. پای بند بودن به اجرای تصمیم و اطمینان به تصمیم های خود

بهداشت و سلامت روانی

53. شناخت هیجان های خود

54. شناخت هیجانهای دیگران

55. مقابله با ناکامی، غم و ترس

56. کنترل فشارهای روانی

57. کنترل خشم

58. کنار آمدن با موقعیت هایی که قابل تغییر نیستند

59. مقابله با مشکلات، بدن توسل به سوء مصرف مواد

60. در میان گذاستن ترس ها، احساسات و مشکلات

61. استفاده از ورزش برای تخلیه تنشهای هیجانی

62. استفاده از موسیقی برای ایجاد ارامش در فرد [خود]

63. توجه به تغذیه مناسب

64. کنترل وزن

65. آراستگی ظاهر خود

66. ایجاد علاقه به شرکت در ورزش های جمعی

67. ایجاد علاقه به ورزشهای انفرادی

68. داشتن عادات خوب غذایی

69. درک اهمیت و ارزش غذای سالم

70. رو به رو شدن با مشکلات دوران بلوغ

71. آگاهی از تاثیر الکل، مواد نیکوتین و...

72. نیاز به برخورداری از بدن سالم و متوازن

73. پوشیدن لباس مناسب

74. اهمیت به پاکیزگی لباس

75. نشان دادن آگاهی نسبت به بیماری مسری و پیشگیری از آنها

مهارت در حل مساله

76. استفاده از مراحل حل مساله در مواجهه با مشکلات زندگی

77. شناسایی راه حل های گوناگون هنگام مواجهه با مشکل و انتخاب موثر ترین راه حل

78. توانایی مواجهه با مسائل مختلف زندگی

79. آگاهی از چگونگی تفکر واضح و حل مساله در شرایط بحرانی

80. تنظیم وقت و کنترل وقت

81. آشنایی با مراکز و سازمانهایی که به حل مشکلات کمک می کنند.

مهارت مشارکت و همکاری

82. درک و تقبل انواع نقش ها در گروه

83. شناسایی مشترکات بین علائق گوناگون

84. ارائه انواع عقاید رد گروه

85. ارزش گذاری به تفاوتها و تشابهات در بین اعضای گروه

86. جدا کردن نقش گروهی فرد از نقش فردی او

87. برقراری تعادل بین نیازهای گروهی و فردی

88. فعالیت برای دستیابی به هدفهای گروهی

89. شرکت موثر و فعال در تعاملات گروهی

مهارت تفکر خلاق (خلاقیت)

90. یادگیری فعال

91. جستجوی اطلاعات جدید

92. شناسایی راه حل های جدید رد برخورد با مشکلات زندگی

93. تلاش در رفع محدودیت های مربوط به دانش و توانایی خود

94. توجه به دیدگاه های متفاوت

95. ابتکارعمل در زندگی

تفکر انتقادی

96. بررسی دقیق منابع اصلی و عقاید و ارزیابی اعتبار آنها

97. بررسی دقیق موقعیت ها با سوال کردن

98. مشاهده موقعیتها از دیدگاه های مختلف و ارزیابی دلایل و شواهد آنها

99. دقیق بودن درتفکر (نسبت به مسائل، دید وسیع و دقیقی دارد)

100. اشراف به این مساله که دیگران همیشه درست نمی گویند

101. علاوه بر توجه به کل موضوع، به جزییات نیز توجه دارد

102. تشخیص درست از نادرست

103. ذهن باز داشتن(با ذهن باز و متفکرانه نسبت به مسائل اظهار نظر می کند)

104. توانایی استدلال

105. اطلاع از چگونگی دسترسی به اطلاعات

106. تشخیص تاثیر اعمال خود بر روی خود، خانواده  و جامعه

107. استفاده از استراتژی های مناسب برای حل اختلاف

108. پایبندی به قانون و نظم

109. پایبندی به ارزهای مورد قبول جامعه

درک اصول ازادی، عدالت و تساوی

110. آگاهی از این اصل که همه مردم ذاتا دارای ارزش هستند

111. نشان دادن علاقه به منزلت و حقوق انسانی

112. احترام گذاردن به حقوق و منافع فردی و اجتماعی و حمایت از آن

113. رعایت عدالت و حمایت از آن

114. احترام به تساوی و حقوق اساسی افراد

شرکت در فعالیت هایی که منافع را بهبود می بخشند

115. درک و آگاهی از نظام سیاسی، اقتصادی و اجتماعی جامعه

116. تشخیص نیازهای جامعه و تلاش برای برآورده کردن آن

117. اهمیت دادن به نقش کار در پیشرفت جامعه

118. شرکت در انتخابات

119. آشنایی با نهادهای اجتماعی

120. آشنایی با احزاب سیاسی

نشان دادن رفتارهای اجتماعی

121. آگاهی های مربوط به ترافیک

122. آگاهی های مربوط به امنیت

123. رعایت نوبت هنگام سوار شدن به وسیله نقلیه

124. استفاده صحیح از وسایل حمل و نقل و مسافرت به طور مستقل

125. نشان دادن رفتار درست و آداب مناسب اجتماعی در مکان های عمومی

شهروند جهانی شدن

126. فهم و قدردانی از تعامل فرهنگی

127. تلاش برای صلح

128. آشنایی با حقوق بشر

129. برقراری ارتباط با مردمان جوامع دیگر

130. اهمیت دادن و احترام گذاردن به ارزشهای زیربنایی قوانین بین الملل

مهارتهای حرفه ای

131. شناخت مشاغل و حرف [ حرفه های] گوناگون

132. طرح ریزی برای انتخاب شغل

133. نشان دادن عادات و رفتارهای مناسب حرفه ای

مهارت های مربوط به رعایت و به کارگیری نکات ایمنی

134. ...

135. ...

136. چگونگی مقابله با حوادثی مانند آتش سوزی و زلزله

137. آشنایی با کمک های اولیه

138. تشخیص علائم ایمنی

139. مهاراتهای استفاده از فن آوری اطلاعات

نحوه گردآوری اطلاعات

140. استفاده از اینترنت و کامپیوتر

141. شیوه های مطالعه

142. نحوه سازمان دهی اطلاعات

143. برنامه ریزی مقدماتی با رایانه

144. نقش فن آوری اطلاعات در افزایش و غنی سازی یادگیری در حوزه های گوناگون درسی

ساعتچی. محمود، کامکاری. کامبیز، عسکریان. مهناز. آزمونهای روان شناختی. نشر ویرایش.